Đàn Guitar Bass Multi-Scale (Fanned-Fret) – Low B/F# căng, dây cao mềm tay, intonation chính xác

Bass multi-scale (còn gọi fanned-fret) dùng nhiều độ dài thang âm trên cùng một cây: dây trầm dài hơn, dây cao ngắn hơn. Kết quả: độ căng dây trầm chắc và gọn, dây cao mềm tay hơn, intonation ổn định ở toàn bộ cần. Đây là lựa chọn được ưa chuộng từ worship/cover hiện đại đến djent/prog, gospel, studio session.

1. Multi-scale là gì? Nguyên lý & lợi ích

Trên bass truyền thống, tất cả dây có chung một độ dài thang âm (ví dụ 34"). Ở multi-scale, mỗi dây có độ dài khác nhau: dây trầm dài hơn để tăng tension & giữ low-end chặt, dây cao ngắn hơn để mềm tay hơn khi bấm/solo. Các phím tạo thành hình quạt (fanned-fret) để bù trừ chuẩn xác cho từng dây.

• Low-end tight & rõ: đặc biệt hữu ích cho Low B (5 dây) và F# (7 dây).
• Intonation ổn định: nốt ở khu vực 10–17 phím giữ cao độ chính xác hơn khi đánh mạnh.
• Cảm giác tay tự nhiên: góc phím gần trùng góc cổ tay khi đặt tay ở vị trí tự nhiên (nhất là khi đứng).

2. Ví dụ tỉ lệ scale phổ biến & fan-angle

• 37"–34" (thường trên 5/6/7 dây chuyên low cực sâu): low B/F# rất chắc; fan-angle lớn hơn, cần thời gian làm quen.
• 35"–33" (điểm ngọt phổ biến): cân bằng giữa low chặt & dây cao êm tay; dễ thích nghi cho đa số người chơi.
• 34"–32" (fan nhẹ): giữ cảm giác truyền thống, lợi về comfort & intonation khi xuống D/C.
• 32"–30" (short multi-scale): tay nhỏ, indie/neo-soul, vẫn tight hơn short scale đều.

Zero-fret trung tính: Nhiều hãng lấy phím 7–9 làm “trung tính” (vuông góc), giúp vùng hay chơi nhất có cảm giác quen tay khi đứng/đeo.

3. Âm thanh & ứng dụng thực tế

Âm thanh

Low ít “lụp bụp”, phản hồi nhanh; dây cao mở & sáng vừa phải. Dễ “ngồi mix” nhờ low gọn, mid rõ 400–800Hz, treble không gắt.

Ứng dụng

• Worship/Pop hiện đại: low B chắc, đổi bài nhanh với EQ nhẹ.
• Prog/Djent/Metal: F#/down-tuning kiểm soát tốt, palm-mute “siết” gọn.
• Gospel/Fusion: chordal/tapping dễ ở dây cao ngắn.
• Studio/Session: intonation và transient ổn định, ít phải “sửa” hậu kỳ.

4. Thiết kế: cần, phím quạt, pickup nghiêng, bridge

Cần & phím

Profile thường mỏng-thoải để bù chiều rộng. Mép phím bo mượt quan trọng vì góc phím thay đổi theo vị trí.

Pickup nghiêng

Pickup (soapbar/J-style) thường nghiêng theo fan để giữ vị trí tương đối so với từng dây (cân bằng tần số). Nhiều bản có series/parallel/coil-split mở rộng màu âm.

Bridge & nut

Bridge đa-saddle độc lập giúp intonation chính xác cho từng dây; nut cắt theo góc quạt, hạn chế cạ khi bend/bẻ cần.

5. Setup & dây: gauge, tapered, intonation

• Gauge gợi ý: 45–105 (4 dây), 45–130 (5 dây), 32/130–175 (6/7 dây tùy F#). Với F# nên dùng tapered để qua saddle gọn.
• Intonation: chỉnh từ dây trầm → cao; kiểm tra vùng 5–12–17 phím vì fan làm thay đổi điểm “đẹp”.
• Action: fan lớn → có thể đặt action thấp hơn ở dây cao mà không fret-buzz.
• Truss rod: chỉnh từng chút, để đàn “nghỉ” 15–30 phút giữa các bước (đặc biệt khi dùng dây rất to).

6. Ergonomic: tư thế, spacing, làm quen

Tư thế

Đặt dây đeo hơi cao hơn thói quen giúp cổ tay trái thẳng ở vị trí phím thấp. Khi ngồi, kê chân nhẹ sẽ tự nhiên hơn vì góc quạt theo tay.

String spacing

16.5–17.5 mm (hẹp) hỗ trợ chord/tapping; 18–19 mm thoáng cho slap mạnh. Chọn theo kỹ thuật chủ đạo.

Thời gian làm quen

1–2 tuần tập scale/chord chậm với metronome là đủ để “vào form”; sau đó hầu như không muốn quay lại single-scale nếu đã quen low chặt.

7. Chọn multiscale theo nhu cầu

• Worship/Pop đa dụng: 35"–33" (5 dây). Active/passive switch tiện đổi bài.
• Djent/Metal xuống rất thấp: 37"–34" (6/7 dây), soapbar mạnh + preamp 3-band.
• Fusion/Gospel chordal: 34"–32" hoặc 35"–33" (6 dây B–C), spacing 16.5–17.5 mm.
• Tay nhỏ/di chuyển nhiều: short multi 32"–30" (4/5 dây), trọng lượng nhẹ.

8. Bảng so sánh single-scale vs multi-scale

9. FAQ – Câu hỏi thường gặp

Multiscale có khó chơi hơn bass thường?

Không nhiều. Sau 1–2 tuần làm quen, góc phím quạt trở nên tự nhiên vì khớp chuyển động cổ tay. Vùng phím trung tính (7–9) thường rất “quen tay”.

Có cần dây đặc biệt?

Không bắt buộc, nhưng dây tapered cho dây trầm dày (B/F#) sẽ giúp intonation & cảm giác trên saddle tốt hơn, nhất là fan 37"–34".

Pickup nghiêng có làm đổi màu âm nhiều?

Pickup nghiêng nhằm giữ vị trí tương đối so với từng dây → đáp tuyến đồng đều hơn. Màu âm tổng thể phụ thuộc pickup/preamp nhiều hơn là chính góc nghiêng.

Multiscale có hợp slap?

Rất hợp nếu spacing ≥18 mm. Low chặt giúp slap gọn; dây cao ngắn cho pop sáng nhưng không gắt.

Chơi ngồi có khó vì fan-angle?

Không nếu đặt đàn hơi cao, kê chân nhẹ. Phần lớn người chơi thấy tư thế ngồi còn tự nhiên hơn vì góc quạt khớp hướng cổ tay.

10. Kết luận

Guitar bass multi-scale giải quyết đồng thời hai bài toán: low-end chặt cho B/F# và dây cao mềm tay để chord/tapping thoải. Nếu bạn cần một cây bass “chuẩn band – chuẩn mix” từ worship đến prog/djent và studio, multiscale là bước nâng cấp đáng giá, dễ làm quen và hiệu quả rõ rệt ngay buổi diễn đầu tiên.