Tháng trước, chúng ta đã nói về lý do tại sao việc chuyển từ một cây đàn phím điện tử sang một cây piano cơ là bước đi tự nhiên trên hành trình âm nhạc. Nhưng rồi, câu hỏi tiếp theo lại hiện ra: vì sao đôi khi ngay cả khi đã sở hữu một cây đàn cơ, ta vẫn cần một cây đàn khác tốt hơn?
Trong nhiều năm tiếp xúc với phụ huynh tìm mua đàn cho con, tôi nghe đi nghe lại một lời khuyên quen thuộc từ các thầy cô: “Con anh chị đang tiến bộ rất nhanh, đã đến lúc nghĩ đến việc nâng cấp cây đàn.” Và lập tức, người ta thắc mắc: “Tại sao? Cây đàn này của tôi đâu có hỏng hóc gì, sao lại không đủ?”
Đó là một câu hỏi hoàn toàn chính đáng. Nhưng piano, giống như bất cứ công cụ nghệ thuật nào, cũng có giới hạn. Khi đôi tay và tâm hồn người chơi lớn dần, nhạc cụ cũng phải trưởng thành cùng họ.
Yếu tố đầu tiên, và cũng quan trọng nhất, chính là cảm giác phím. Thử tưởng tượng, bạn đặt ngón tay xuống phím đàn, mong chờ sự hồi đáp bằng âm lượng, sắc thái và màu sắc. Nếu phím quá nhẹ, bạn dễ dàng bấm xuống nhưng lại chẳng tạo được sức mạnh biểu đạt. Nếu phím quá nặng, ngón tay bạn vướng vào sức ì, âm nhạc trở nên nặng nề, chậm chạp. Chỉ khi trọng lượng vừa vặn, ta mới tìm được sự cân bằng để đôi tay tự do mà thăng hoa.
Nhưng đó chưa phải là tất cả. Cơ cấu cơ học của piano là một thế giới phức tạp với hàng trăm khớp nối nhỏ bé. Khi vật liệu xuống cấp, khi ma sát không còn chính xác, phím đàn trở nên lỏng lẻo hoặc khô khan, cảm giác chơi bỗng rời rạc, không còn đồng đều. Độ sâu của phím cũng vậy: chỉ vài milimet sai khác cũng đủ khiến đôi tay người nghệ sĩ đánh mất sự tinh tế vốn cần có. Và rồi, kích thước của đàn – những cây upright nhỏ bé buộc phải thu hẹp mọi chi tiết, làm cho biểu đạt kém phong phú hơn nhiều so với một cây đàn lớn hay đàn grand.
Còn về âm thanh, đó chính là giọng nói của cây đàn. Người nghệ sĩ luôn “đàm thoại” với nó, thay đổi cách chạm phím để đáp lại những gì tai mình nghe thấy. Nhưng nếu giọng nói ấy mờ nhạt, the thé hoặc quá tù mịt, thì người chơi chỉ có thể bù đắp bằng kỹ thuật, chứ chẳng thể bù cho sự thiếu vắng của sắc màu. Những cây đàn chất lượng cao có thể cất lên thì thầm mượt mà trong khoảnh khắc yên tĩnh, rồi bất ngờ vang dội, dõng dạc khi âm nhạc cần sự mạnh mẽ. Sự chuyển giao kỳ diệu ấy – tôi gọi là “crossover” – là thứ làm nên linh hồn biểu đạt. Khi những chiếc búa đàn cũ mòn, sự biến hóa ấy dần biến mất, để lại một âm thanh đơn điệu, trơ lì.
Tất nhiên, không phải ai cũng cần nâng cấp. Nếu cây đàn của bạn gắn liền với ký ức, với tình cảm, và nếu bạn chỉ cần niềm vui giản dị khi ngồi xuống chơi vài bản nhạc yêu thích, thì hãy cứ giữ lấy nó. Nhưng nếu bạn – hay con bạn – đang dấn thân vào con đường chuyên nghiệp, khát khao khai thác từng sắc thái nhỏ nhất của cảm giác phím và âm thanh, thì một cây đàn chuyên nghiệp chính là bước tiếp theo không thể thiếu.
Piano, cũng như một người bạn đồng hành, sẽ cùng bạn lớn lên. Có lúc nó vừa vặn, có lúc lại trở thành một chiếc áo quá chật. Khi ấy, hãy lắng nghe – không chỉ bằng tai, mà bằng cả trái tim và những đầu ngón tay. Nếu bạn nhận ra rằng cây đàn hiện tại không còn đủ để song hành cùng giấc mơ, thì có lẽ đã đến lúc tìm một người bạn mới – một cây đàn xứng đáng với khát vọng và tình yêu âm nhạc của bạn.