Đánh giá Roland Jupiter-X

Liệu Jupiter của thế kỷ 21 có phải là một cỗ máy tạo ra những âm thanh mà ta mơ ước của quá khứ và tương lai không?  Hay chỉ là một hộp chứa các plugin có đèn nhấp nháy đẹp mắt? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu:

Đây không chỉ đơn thuần là một phiên bản hiện đại lấy cảm hứng từ nguyên mẫu kinh điển, mà bản thân nó còn là một sản phẩm tuyệt vời, xứng đáng mang tên Jupiter.

Ưu điểm

• Thiết kế và âm thanh tuyệt đẹp.

• Hơn 4.000 âm thanh chất lượng cao.

• Bàn phím (keybed) xuất sắc.

• Rất nhiều nút điều khiển phần cứng trực tiếp.

• Tặng kèm 12 tháng sử dụng Roland Cloud.

Nhược điểm
– Không có điều khiển trực tiếp cho portamento.

Roland Jupiter-X: Nó là gì?

Kể từ khi chiếc Roland Jupiter-4 lần đầu tiên ra mắt vào năm 1978, cái tên “Jupiter” đã nhanh chóng trở thành biểu tượng gắn liền với sự xuất sắc trong thế giới synthesizer.

Ba năm sau, Jupiter-8 xuất hiện – một cây synthesizer analog đa âm 8 tiếng đầy uy lực, mang trong mình chất âm độc đáo đến mức nó được mệnh danh là “Rolls-Royce của các polysynth analog”.

Chính vì vậy, những chiếc Jupiter-8 còn hoạt động tốt, cùng với người kế nhiệm Jupiter-6 (phiên bản rẻ hơn, được trang bị MIDI), hiện đang được săn lùng và có giá “trên trời” trên thị trường nhạc cụ đã qua sử dụng.

Vào năm 2019, có tin tức rằng một chiếc Jupiter mới cho thế kỷ 21 chuẩn bị được ra mắt – mang tên Roland Jupiter-X – đã khiến cộng đồng đam mê synthesizer trên toàn thế giới vỡ òa trong phấn khích.

Jupiter-X là một cây synth kỹ thuật số, dựa trên công nghệ tổng hợp ZEN-Core hiện đại của Roland. Bên trong nó chứa nhiều mô hình âm thanh ảo tái tạo lại các nhạc cụ huyền thoại của Roland, trong đó – vâng, tất nhiên – có cả Jupiter-8.

Thiết kế này sinh ra để thắp lại ngọn lửa trong trái tim những ai từng khao khát sở hữu Jupiter-8 nguyên bản. Nhưng câu hỏi đặt ra là: liệu đây có phải là một cây synthesizer “đích thực” như người tiền nhiệm analog lừng lẫy, hay chỉ đơn giản là một tập hợp plugin được đặt trong một chiếc hộp hào nhoáng với đầy đèn LED nhiều màu?

Điều không thể phủ nhận là Jupiter-X sở hữu vẻ ngoài cực kỳ cuốn hút. Hàng loạt nút bấm lớn phát sáng đầy màu sắc, cùng những núm và cần gạt chuyên dụng, gợi nhớ đến vẻ đẹp kinh điển của các synth đời trước – đủ sức khiến trái tim bất kỳ tín đồ synth nào cũng phải đập nhanh hơn. Ngay cả khi chưa bật nguồn, nó đã toát lên sự ấn tượng, và với lớp vỏ kim loại chắc chắn cùng độ hoàn thiện cao, Jupiter-X mang lại cảm giác bền bỉ và sang trọng ngay từ cái chạm đầu tiên.

Với trọng lượng lên tới 17kg, Jupiter-X chắc chắn không phải là một cây synth “dễ xách tay”. Nếu bạn muốn gọn nhẹ hơn, hãy tìm đến “người em” Jupiter-Xm. Dù thiết kế có nhiều rãnh và cạnh để dễ cầm nắm, nhưng đây tuyệt nhiên không phải là nhạc cụ bạn muốn thường xuyên mang vác, trừ khi sở hữu bắp tay cuồn cuộn như… Arnie.

Điểm cộng là một khi đặt xuống, Jupiter-X gần như bám chặt tại chỗ. Kể cả khi bạn thuộc tuýp người chơi phím cực kỳ “nặng tay”, nó vẫn đứng vững, không hề xê dịch.

Roland Jupiter-X: Hiệu năng và đánh giá

Bàn phím của Jupiter-X thực sự tuyệt hảo, với cơ chế phím synth trọng lượng trung bình, mang đến cảm giác cao cấp rõ rệt ngay từ lần chạm đầu tiên. Về cảm giác chơi, nó gợi nhớ đôi chút đến bàn phím trên Roland D-50 – cây synth mà chúng tôi luôn xem là sở hữu action keybed “đỉnh” nhất mọi thời đại.

Dĩ nhiên, sẽ hơi tiếc nuối khi Jupiter-X không có tính năng polyphonic aftertouch “mềm mại” đặc trưng như D-50, nhưng nó vẫn hỗ trợ channel aftertouch, kích hoạt chính xác khi bạn nhấn mạnh xuống phím.

Kết nối & Công nghệ bên trong Roland Jupiter-X

Ở mặt sau, Jupiter-X được trang bị đầy đủ các cổng kết nối chuyên nghiệp. Không cần dùng adapter rời, nó có cổng IEC mains chuẩn, cùng cặp cổng MIDI In/Out 5-pin DIN, hai cổng pedal điều khiển, một cổng aux 3.5mm, và đặc biệt là cổng XLR combo dành cho micro – phục vụ chức năng vocoder.

Hệ thống xuất âm thanh cũng cực kỳ linh hoạt: một cặp balanced stereo XLR output, hai cổng line 6.3mm unbalanced, một cổng tai nghe 6.3mm, cùng hai cổng USB – một để lưu trữ dữ liệu và kết nối với adapter Bluetooth WC-1 tùy chọn, một để kết nối trực tiếp với máy tính. Tiện lợi hơn nữa, Jupiter-X còn có thêm jack tai nghe 3.5mm ở mặt trước bên trái bàn phím, rất hữu ích nếu bạn set-up cố định trong studio. Và thú vị là, ẩn bên trong còn có cả loa tích hợp, có thể kích hoạt qua menu – dẫu vậy, chúng chỉ nên dùng khi bạn không có headphone hay monitor trong tay.

Thế giới âm thanh Jupiter-X

Roland đã tích hợp sẵn một kho mô hình synth ảo huyền thoại: Jupiter-X (synth 4-oscillator hiện đại với nhiều tham số mở rộng – ra mắt cùng firmware V3.0), Jupiter-8, Juno-106, JX-8P, SH-101, XV-5080, và cả series piano RD.

Ngoài ra, Jupiter-X còn có một vocoder tích hợp tuyệt vời, cùng engine trống mạnh mẽ, mang đến trọn vẹn dải âm thanh trứ danh từ TR-808, 909, 707, CR-78, kèm theo nhiều bộ trống acoustic và electronic khác.

Nếu bạn sở hữu thêm adapter WC-1 Bluetooth, Jupiter-X sẽ mở ra cánh cửa rộng lớn hơn nữa: kết nối di động hoặc tablet, tải về các bản mở rộng từ Roland Cloud – bao gồm cả JD-800 model và Vocal Designer cho khả năng vocoder nâng cao.

Giao diện và điều khiển của Jupiter-X

Jupiter-X được thiết kế rõ ràng với tâm thế chiều lòng những người yêu synth cổ điển. Bố cục sáng sủa, trực quan, cùng hàng loạt nút bấm và fader đơn chức năng gợi nhớ lại thẩm mỹ thiết kế synth kinh điển – nơi mà phím Shift và menu rườm rà gần như không cần đến. Mọi thứ nằm đúng vị trí, khiến bạn có thể bắt tay vào chơi nhạc chỉ trong vài phút đầu tiên.

Các nút điều khiển phần cứng, không cần phải nói, thật sự là niềm vui khi sử dụng. Lấy ví dụ: với một mô hình synth 4 oscillator, việc có thể trực tiếp dùng fader ở mixer để điều chỉnh sự pha trộn giữa chúng tức thì là một trải nghiệm tuyệt vời.

Những thông số như loại oscillator, độ rộng modulation, cao độ (pitch) và detune đều có riêng một núm xoay để tinh chỉnh. Tuy nhiên, bạn cần nhấn nút chọn oscillator mục tiêu trong số bốn oscillator trước khi xoay.

Giống như Jupiter nguyên bản, bạn vẫn có bộ slider ADSR cho cả hai bộ tạo envelope, kèm theo nút chọn độ sâu (depth) và lựa chọn chúng sẽ điều khiển filter, amp hay, trong trường hợp của ENV1, là pitch.

Phía bên phải là khu vực hiệu ứng chuyên biệt – nơi reverb, delay, chorus và MFX (multi-effect) đều có các núm điều khiển riêng biệt cho các tham số như lượng hiệu ứng, thời gian delay, feedback, thời gian reverb, độ sâu chorus. Thật tuyệt khi có thể tinh chỉnh âm thanh nhanh chóng và trực tiếp, thay vì bị chôn vùi trong menu.

Điều khiến chúng tôi hơi thất vọng là bộ điều chỉnh pitch của oscillator không mượt mà liên tục, mà thay vào đó nhảy theo từng nửa cung (semitone) khi xoay, khiến trải nghiệm kém tự nhiên hơn mong đợi.

May mắn thay, bộ điều chỉnh cutoff của filter hoạt động rất mượt, kèm theo ba mô hình filter cổ điển để lựa chọn, được ký hiệu R, M và S – lần lượt đại diện cho Roland, Moog và Sequential – mỗi loại mang một cá tính âm thanh riêng biệt.

Khi lướt qua các âm thanh có sẵn, cảm giác gần như bạn vừa bước lên một cỗ máy thời gian trở về năm 1981. Âm thanh tổng thể ấm áp, giàu màu sắc và mạnh mẽ, đến mức chúng tôi suýt nữa không kịp hoàn thành bài đánh giá này chỉ vì… không muốn dừng chơi Jupiter-X.

Ở các mô hình synth cổ điển, bạn sẽ tìm thấy tiếng brass mạnh mẽ, pad và string êm mượt, bass trầm sâu và lead bay bổng. Ngoài ra, Jupiter-X còn có 5 preset piano lấy từ dòng RD, động cơ âm thanh Jupiter-X mới đầy tiên tiến, cùng hàng trăm âm thanh PCM từ mô hình XV5080 để lựa chọn. Như dự đoán, âm thanh trống máy Roland cũng chất lượng hàng đầu.

Cấu trúc cốt lõi của preset trong Jupiter-X chính là “Scene”. Mỗi Scene được tạo thành từ năm phần: bốn phần giai điệu và một phần tiết tấu, trong đó nhiều Scene còn được tích hợp sẵn i-Arpeggio.

Một Scene lưu trữ toàn bộ trạng thái thiết lập biểu diễn của cây synth: từ số hiệu âm sắc (tone number), pan, volume cho từng phần, đến các hiệu ứng chung như reverb, delay, chorus, cùng dữ liệu riêng biệt cho từng phần. Tổng cộng, bạn có thể lưu đến 256 Scene, được sắp xếp thành 16 bank, mỗi bank chứa 16 Scene.

Tuy nhiên, có một lưu ý: nếu bạn chuyển Scene trong khi đang chỉnh sửa, mọi thay đổi vừa thực hiện ở Scene hiện tại sẽ bị xóa. Đây từng là vấn đề gây khó chịu cho người dùng, và mặc dù Jupiter-X vẫn chưa có chức năng “undo”, Roland đã bổ sung một cửa sổ cảnh báo trong bản firmware mới nhất để hỏi bạn có chắc chắn muốn chuyển sang Scene khác hay không.

Còn nếu bạn chỉ muốn thử nghiệm từng âm thanh riêng lẻ từ các mô hình synth khác nhau, cách đơn giản là thoát khỏi Scene mode, nhấn nút Model Bank, rồi chọn nút tương ứng với mô hình bạn muốn khám phá.

Mô hình JP-X Synth

Khác với những mô hình còn lại vốn được mô phỏng từ các thiết bị cổ điển, JP-X synth model trên Jupiter-X là một động cơ hoàn toàn mới, dựa trên công nghệ ZEN-Core, được giới thiệu từ phiên bản firmware V3.0. Bạn có thể truy cập nó bằng nút thứ 7 không nhãn trong chế độ chọn Model Bank.

Mỗi phần (part) có thể chứa tới 4 partial, và mỗi partial lại có thể sử dụng một trong các engine analog ảo hoặc bất kỳ mẫu PCM nào từ bộ âm thanh XV5080, với độ đa âm tối đa lên đến 256 nốt.

Tất nhiên, để khai thác JP-X, bạn sẽ phải đi sâu vào menu – điều khó tránh khỏi ở những cây synth hiện đại, vì số lượng tham số phong phú vượt xa những gì bảng điều khiển mặt trước có thể đảm nhiệm.

Rất may, màn hình LED đồ họa cùng các nút điều hướng và encoder đi kèm xử lý công việc này khá hiệu quả. Âm thanh mà JP-X mang lại xứng đáng với công sức bỏ ra, nhiều khi còn khơi gợi cảm hứng để chúng tôi chơi ra những ý tưởng chưa từng nghĩ đến trước đó.

Kết hợp với toàn bộ các mô hình synth cổ điển, Jupiter-X thực sự là một cỗ máy truyền cảm hứng, bất kể bạn muốn tái hiện âm nhạc của thập niên nào.

Đánh giá cuối cùng

Một trong những “viên ngọc quý” trên Jupiter-X chính là i-Arpeggiator (cũng có mặt trên Jupiter-Xm, dù với ít nút điều khiển hơn).

Công cụ này có thể phản ứng trực tiếp với độ mạnh nhẹ trong cách bạn chơi, đồng thời arpeggiate nhiều phần cùng lúc theo những cách tự động sinh ra trong thời gian thực, bổ trợ lẫn nhau một cách thông minh.

Theo thời gian, i-Arpeggiator hứa hẹn sẽ trở thành một tính năng cực kỳ hữu ích. Trong trải nghiệm của chúng tôi, nó vừa gợi cảm hứng, vừa khó đoán – nhưng khi cần, bạn hoàn toàn có thể “thuần hóa” nó để tạo ra những kiểu arpeggio truyền thống, quen thuộc.

Kết luận của MusicRadar: Đây không chỉ là một phiên bản hiện đại lấy cảm hứng từ huyền thoại Jupiter nguyên bản, mà còn là một sản phẩm tuyệt vời thực sự, xứng đáng với cái tên Jupiter.

Nhận xét từ cộng đồng:
“Nếu hôm nay bạn đang tìm kiếm âm thanh của những chiếc Roland vintage, nhất định phải thử Jupiter-X. Dù còn vài điểm chưa hoàn hảo, nhưng âm thanh của nó thật sự tuyệt vời.” – Sound On Sound

Roland Jupiter-X: Hands-on demos

Roland

Doctor Mix

Andertons Synths, Keys and Tech

Roland Jupiter-X – Thông Số Kỹ Thuật

ĐẶC ĐIỂM NỔI BẬT

• 7 engine synth khác nhau

• Hơn 4.000 preset

• i-Arpeggiator 5 phần

• Vocoder tích hợp

• Cần Pitch Bend / Modulation

• 2 Wheel (bánh lăn)

• 2 Slider có thể gán chức năng

• 3 Switch có thể gán chức năng

• Màn hình LCD đồ họa 128 × 64 điểm

• Mở rộng qua Roland Cloud

KÍCH THƯỚC
– 1090 mm × 447 mm × 119 mm

TRỌNG LƯỢNG
– 16,9 kg

Review bởi Dave Clews (Future Music, emusician, Computer Music, Keyboard Magazine), xuất bản ngày 14 tháng 7 năm 2023