Trong loạt bài Play Like A Pro thuộc Keys Week 2023, MusicRadar giới thiệu những kỹ thuật quan trọng giúp người chơi bàn phím và piano kỹ thuật số nâng cao khả năng biểu diễn. Ở phần này, chủ đề tập trung vào nghệ thuật chơi đàn organ – một nhạc cụ đòi hỏi cách tiếp cận rất khác biệt so với piano thông thường.
Ngày nay, nhờ sự phát triển tài tình của các nhà phát triển phần mềm, gần như mọi loại đàn phím cổ điển đều được tái tạo dưới dạng plugin và có thể chơi dễ dàng trong DAW chỉ với một cú nhấp chuột. Những hãng như Native Instruments, Arturia hay Modartt đã tạo ra các sản phẩm nổi bật như Komplete, Analog Lab hay Pianoteq. Nếu bạn muốn âm thanh lấp lánh của Hammond B3 qua loa quay Leslie, hay tiếng clav đặc trưng trong phong cách Stevie Wonder, thì giờ đây hoàn toàn có thể có được.
Tuy nhiên, để đạt được chất âm “chuẩn xác” nhất, điều quan trọng là phải nắm rõ cách mà từng loại nhạc cụ này thực sự được chơi. Mỗi loại organ đều có kỹ thuật khác nhau và đòi hỏi cách xử lý phím không giống piano.
Một số điểm đặc trưng trong kỹ thuật chơi organ
Khác với piano, phím organ hoạt động như công tắc bật/tắt: âm thanh chỉ duy trì khi bạn giữ phím. Pedal sustain – vốn quen thuộc trong piano – lại thường được dùng để thay đổi tốc độ quay của loa Leslie, tạo ra hiệu ứng âm thanh chuyển động đặc trưng. Trong ví dụ minh họa của MusicRadar, preset NI Vintage Organs B3 trong Kontakt Player được sử dụng để chơi hợp âm kéo dài, đồng thời điều khiển tốc độ loa Leslie bằng pedal.
Organ không có tính năng pitch bend. Để mô phỏng hiệu ứng “bẻ dây” giống guitar, người chơi organ thường thêm vào các nốt lướt (grace notes), cuộn (rolls) và trượt (slurs) trong lối chơi. Một kỹ thuật điển hình là: gõ thật nhanh nốt nằm thấp hơn một cung nửa so với nốt mục tiêu (bằng ngón liền kề bên trái), rồi lập tức chuyển sang nốt chính.
Cách tiếp cận này đặc biệt hiệu quả khi kết hợp với tiết tấu staccato, phong cách funk giàu nhịp điệu. Ví dụ, sử dụng nốt thứ tư thăng trong thang âm blues thứ làm grace note, rồi trượt lên nốt thứ năm. Giữ đồng thời nốt bảy giáng (flattened seventh) sẽ tạo thành phần mở đầu của một riff organ kinh điển.
Một kỹ thuật khác cũng rất quen thuộc là glissando – chạy tay lên hoặc xuống dọc bàn phím. Người chơi có thể dùng cạnh ngón tay hoặc mu bàn tay. Bí quyết nằm ở việc hòa nhập mượt mà với câu nhạc tiếp theo. Trong phần cuối video minh họa, bàn tay trái trượt lên bàn phím, trong khi tay phải sẵn sàng đánh hợp âm Đô thứ (C–Eb–G), tạo ra hiệu ứng chuyển động giàu kịch tính.
Kết luận
Chơi organ không chỉ là nhấn phím giống như chơi piano. Đó là sự kết hợp giữa giữ phím, sử dụng pedal Leslie, nốt lướt, trượt phím và cách kiểm soát giai điệu để tạo nên âm thanh đặc trưng. Hiểu và làm chủ những kỹ thuật này chính là chìa khóa để bạn “chơi như một chuyên gia” và khai thác hết sức mạnh biểu cảm của cây đàn organ.
Review từ MusicRadar (Computer Music, Keyboard Magazine, Future Music, emusician) – đóng góp bởi Dave Clews, xuất bản ngày 2/7/2023