Trong số các đàn guitar điện của Fender, Stratocaster là trường hợp đặc biệt duy nhất sở hữu cả hai kiểu headstock (đầu đàn) khác nhau. Về cơ bản, hình dạng của 2 loại đầu đàn khá giống nhau, nhưng kích thước lại có sự phân biệt: thiết kế nhỏ gọn ban đầu và phiên bản đầu đàn lớn hơn ra đời sau một thập kỷ. Cả hai kiểu dáng này đều tồn tại cho đến ngày nay, mỗi kiểu lại có những người hâm mộ riêng. Nhưng tại sao lại có sự khác biệt này?
Nguyên nhân chính là đến từ CBS, hay còn được gọi là Columbia Broadcasting System - tập đoàn truyền thông từng sở hữu Fender. Stratocaster, mẫu đàn điện mang tính biểu tượng của Fender, là trường hợp độc đáo khi sở hữu tới hai kiểu dáng headstock khác biệt. Kiểu dáng đầu tiên, thường được gọi là "đầu đàn nhỏ" ngày nay, xuất hiện trên phiên bản Stratocaster ra mắt năm 1954 và được sản xuất đến cuối năm 1965.
Năm 1965, CBS, hay còn gọi là Columbia Broadcasting System, chính thức mua lại Fender. Sự thay đổi này khiến nhiều nhân viên kỳ cựu của Fender cảm thấy lo lắng. Và đúng như lo ngại, chỉ trong một thời gian ngắn, CBS đã bắt đầu "chỉnh sửa" Stratocaster. Thay đổi đầu đầu tiên - một đầu cần mới được gắn trên cần đàn với logo "F" của Fender được cách điệu phóng to. Theo như một nhà quan sát được trích dẫn trong cuốn sách "The Stratocaster Chronicles" của tác giả Tom Wheeler, hành động nhỏ này được xem "dấu hiệu cho thấy sự xâm lấn của CBS" vào Fender.
Tuy nhiên, vào tháng 12 năm 1965, một sự thay đổi đáng kể và dễ nhận thấy hơn đã được thực hiện. Headstock của Stratocaster được phóng to và định hình lại một chút. Tác giả Richard Smith trong cuốn sách "Fender: The Sound Heard ’Round the World" đã lưu ý rằng: "Lý do rất đơn giản - thiết kế mới phù hợp sử dụng logo Fender lớn hơn."
Một đầu đàn lớn hơn sẽ có nhiều diện tích hơn để chứa logo Fender với kích thước tương ứng. Nhìn lại, nhiều người cho rằng đây là ví dụ đáng chú ý đầu tiên về sự can thiệp của CBS vào thiết kế đàn guitar của Fender. Smith tiếp tục chia sẻ, ban đầu "những vấn đề và sai lầm của CBS tại Fender chỉ là nhỏ nhưng vẫn có hậu quả. Ai đó đã quyết định phóng to đầu dàn trên Stratocaster và vô tình phá vỡ sự cân bằng của những mẫu đàn này."
Sự thay đổi này kéo dài trong 15 năm tiếp theo. Nhiều người thường gọi đầu đàn lớn hơn của Strat là "kiểu dáng những năm 70" mặc dù nó thực tế đã được sản xuất từ nửa cuối những năm 1960.
Điều đáng chú ý là vào năm 1966, CBS đã áp dụng kiểu dáng headstock Strat lớn hơn này để thống nhất cho tất cả các cây đàn guitar Fender ngoại trừ Telecaster. Do đó, Stratocaster, Jazzmaster, Jaguar, Mustang và Duo-Sonic đều có cùng kiểu đầu đàn, trong khi trước năm 1966 chúng có những kiểu dáng hơi khác biệt. Tuy nhiên, ngoại trừ Stratocaster, không có cây đàn nào trong số những cây đàn đó được biết đến hoặc còn ở thời đại ngày nay với hai kiểu dáng đầu đàn hoàn toàn khác biệt như này.
Sự thay đổi thiết kế này, vốn chẳng liên quan gì đến âm sắc hay hiệu năng của đàn, tuy nhiên sự thay đổi khiến nhiều người theo chủ nghĩa "nguyên bản" phàn nàn. Tuy nhiên, sự tồn tại của đầu đàn lớn hơn trong suốt 16 năm (từ 1965 đến 1981) đồng nghĩa với việc cả một thế hệ nghệ sĩ guitar đã lớn lên cùng với mẫu thiết kế này và dành sự yêu thích nhất định cho những cây Stratocaster này, giống như thế hệ trước đó vậy. Vào những năm 1970, thị trường đàn guitar cổ chưa phát triển và chưa có internet để mọi người trên toàn cầu có thể thảo luận và tranh luận về những chi tiết nhỏ trong thiết kế Stratocaster. Đối với họ, đầu đàn lớn của Strat là kiểu dáng duy nhất.
Thực tế, số lượng người chơi lớn lên với đầu đàn lớn trong những năm cuối thập niên 60 và 70 cũng không hề thua kém so với những người chơi gắn bó với đầu đàn nhỏ từ năm 1954 đến cuối năm 1965. Nhiều người hình thành sở thích cho kiểu dáng này hay kiểu dáng kia; một số khác lại không quá quan tâm đến sự khác biệt. Cả hai kích thước đầu đàn đều tồn tại song song, đều có người ủng hộ và mọi thứ vẫn ổn thỏa. Có rất nhiều người chơi luôn yêu thích đầu đàn Stratocaster nhỏ. Và ngược lại cũng có rất nhiều người chơi khác luôn yêu thích đầu đàn Stratocaster lớn.
Hai chi tiết thú vị về headstock của Stratocaster
- Telecaster Deluxe: Ngược lại với Telecaster truyền thống, tất cả đàn guitar Telecaster Deluxe kể từ khi ra mắt vào năm 1973 cho đến nay đều sở hữu đầu đàn Stratocaster lớn.
- 25th Anniversary Strat: Mẫu đàn Stratocaster kỷ niệm 25 năm ra mắt vào mùa hè năm 1979 quay trở lại với khớp nối cần đàn bốn bu lông nhưng lại không sử dụng lại headstock nhỏ như dự đoán.
Trong những năm cuối cùng dưới thời kỳ quản lý của CBS, Fender đã cố gắng đưa thiết kế đầu đàn nhỏ quay trở lại với mẫu đàn "The Strat" ra mắt năm 1980. Tuy nhiên, việc khôi phục lại đầu đàn Stratocaster nhỏ chính xác theo bản gốc lại khó khăn hơn dự tính. Có vẻ như một vài chi tiết đã bị thay đổi.
Như được ghi chép trong cuốn sách của Wheeler, "Mặc dù kích thước nhỏ hơn so với đầu đàn thời kỳ CBS gần đây, nhưng trông không giống như bản gốc (một số nhà quan sát tự hỏi tại sao Fender lại đi xa đến mức tái tạo lại hình dạng cũ, nhưng lại không đi đủ xa để làm chính xác chúng)."
Sự xuất hiện của Dan Smith tại Fender vào năm 1981 đánh dấu sự khởi đầu cho hai thập kỷ ông giữ vị trí trưởng nhóm thiết kế guitar của Fender. Ông nhận ra ngay rằng đầu đàn nhỏ của Stratocaster đã bị sai lệch. Trong một cuộc phỏng vấn được đề cập trong The Stratocaster Chronicles, ông gọi thiết kế này là "kiểu dáng đầu đàn nhỏ thiển cận đó".
"Tôi không biết họ lấy cảm hứng hình dạng đó từ đâu," Smith nói thêm.
Do đó mà Smith đã thiết kế lại Stratocaster cơ bản vào cuối năm 1981. Ngay cả khi đó, ông vẫn không có đủ nguồn lực để có được chính xác số đo thiết kế đầu đàn nhỏ ban đầu, nhưng quá trình này đã có bước tiến xa hơn so với bất kỳ nỗ lực nào trước đó. Trong bối cảnh Fender đang trải qua quá trình tái tổ chức, phiên bản đầu đàn nhỏ được thiết kế lại của Smith là một mẫu đàn guitar chuyển tiếp, trên thực tế là phiên bản đầu tiên của Stratocaster series Standard hiện đại, bao gồm các mẫu Walnut và Gold ra mắt vào mùa hè năm 1981. Số lượng sản xuất không nhiều và kiểu dáng này chỉ tồn tại trong một năm, đến hết năm 1982. Cũng trong giai đoạn này, cả hai mẫu đàn Walnut Strat và Gold Stratocaster sang trọng ra mắt mùa hè năm 1981 đều sử dụng kiểu dáng đầu đàn nhỏ "không chính xác" của The Strat.
Bước tiến thực sự đến vào đầu năm 1982, sau khi Fender tái tổ chức thành công và nhìn nhận thị trường đàn guitar đang phát triển. Cùng năm đó, các phiên bản tái bản Stratocaster với cần đàn bằng gỗ phong (maple) sản xuất tại Mỹ năm 1957 và cần đàn bằng hồng đào (rosewood) năm 1962 trở thành những mẫu đàn hiện đại đầu tiên sở hữu đầu đàn nhỏ hơn, tiệm cận với phong cách cổ điển một cách chính xác. Theo Wheeler, những cây đàn này là "những bước ngoặt quan trọng hướng tới tính xác thực của các phiên bản được tái bản sau này."
Đàn guitar American Stratocaster, ra mắt vào đầu năm 1987, là mẫu sản xuất hiện đại đầu tiên có đầu đàn nhỏ theo phong cách "tiền-CBS" nguyên bản. Kể từ đó, rất nhiều mẫu đàn khác đã ra đời, và cho đến ngày nay, gia đình Stratocaster vẫn là một dòng đàn lớn và thịnh vượng. Sự phong phú của các mẫu đàn với headstock nhỏ và lớn có thể đáp ứng mọi sở thích của người chơi Strat.