Người ta thường nói rằng, tinh hoa ẩm thực Pháp nằm ở sự gắn bó giữa nguyên liệu và đất đai nơi chúng được sinh ra – từ cánh đồng, qua bàn tay con người, rồi đến bàn ăn. Ở Áo, trong âm nhạc cũng tồn tại một thứ gắn kết không kém phần thiêng liêng: “Thanh âm Vienna” – Viennese sound.
Đó không chỉ là âm sắc, mà còn là hơi thở, là nhịp điệu, là cả một di sản văn hóa không thể tách rời khỏi mảnh đất này. Người ta thậm chí đã chế tác ra những nhạc cụ đặc biệt, được gọi là “nhạc cụ Vienna”, bởi chính chúng sinh ra để vang lên đúng với linh hồn Vienna.
Vậy Viennese sound thực chất là gì?
Có lẽ phải đến Vienna, phải hít thở không khí nơi đây, phải nghe những dàn nhạc trình diễn, bạn mới dần cảm nhận được. Âm thanh Vienna mềm mại, tròn đầy, quyến rũ mà lại kín đáo. Các bè nhạc tách biệt, nhưng vẫn hòa vào nhau duyên dáng. Như nhạc trưởng Zubin Mehta từng nói: “Đó không chỉ là âm thanh, mà còn là nhịp điệu thong dong, sự hỗn độn đầy tổ chức. Và đó không phải là khuyết điểm, mà là một điều kỳ diệu mà chẳng nơi nào khác làm được. Ở Vienna, họ không bao giờ tạo ra một âm thanh xấu xí.”
Âm thanh ấy có thể êm ái như lụa, có thể rực rỡ và dõng dạc, nhưng chưa bao giờ mang tính đối kháng. Pianist người Ý Carlo Grante cũng từng thổ lộ: “Các dàn nhạc Vienna không bao giờ phô trương quá mức. Trong tiếng nhạc của họ luôn ẩn chứa sự tinh tế và nhấn nhá giàu sắc thái.”
Và trong thế giới piano, không có thương hiệu nào gắn liền với “Viennese sound” như Bösendorfer.
Khi Vienna hiện hữu trong từng phím đàn
Trong một cuộc trò chuyện gần đây tại Vienna, tôi có dịp trao đổi cùng Ferdinand Braeu – đại diện của Bösendorfer – về những mẫu đàn mới nhất mang tên Vienna Concert (VC). Những cây đàn này lần đầu ra mắt dưới dạng nguyên mẫu tại NAMM California, và năm nay, tôi may mắn được chạm tay vào thành quả hoàn thiện.
Cảm giác ấy thật khó quên. Âm sắc trôi chảy như thủy tinh, ngân vang bền bỉ đến tận quãng cao – nơi nhiều cây đàn khác thường hụt hơi. Độ chạm thì mềm mại, còn bảng màu âm thanh thì rộng vô cùng, đủ sức đưa người nghệ sĩ đi từ thì thầm đến gầm vang.
Làm thế nào Bösendorfer đã tái hiện trọn vẹn tinh thần Vienna trong dòng đàn mới này? Tôi đã hỏi Ferdinand Braeu.
Triết lý âm thanh của Bösendorfer
Ông chia sẻ: “Triết lý âm thanh của chúng tôi bắt nguồn từ truyền thống chế tác piano ở Vienna, gắn liền với uy tín của các dàn nhạc trứ danh như Vienna Philharmonic. Âm sắc Vienna không chỉ là kỹ thuật – nó là sự tiếp nối của di sản, của sáng tạo nghệ thuật đã hun đúc nên thành phố này.”
Trong gần hai thế kỷ qua, Bösendorfer đã kiên định giữ lấy bản sắc ấy – một thứ âm sắc trầm ấm, phong phú, dễ chạm vào tâm hồn. Đó là lý do 80% chất liệu chế tác đàn là gỗ vân sam (spruce) – loại gỗ truyền âm thanh tuyệt hảo, được xử lý tự nhiên qua nhiều năm, để mỗi phím đàn khi vang lên đều ngân dài, chan chứa sự sống.
Vienna Concert – Khi truyền thống bước vào thời đại mới
Dòng Vienna Concert không chỉ kế thừa tinh hoa, mà còn mở ra một tầm vóc mới. Đội ngũ Bösendorfer đã khởi đầu lại từ con số 0: nghiên cứu cấu trúc cộng hưởng, tái thiết kế hệ dây đàn, phát triển kỹ thuật CAD ba chiều để kiểm soát từng rung động trong thùng đàn.
Mỗi chi tiết – từ khung gang đúc, nắp đàn, đến từng chiếc chốt dây – đều được tái định hình nhằm đạt đến sự hoàn hảo. Những cải tiến như Capo d’Astro độc lập (thanh cố định dây treble), thiết kế kerfed rim bằng gỗ vân sam, hay quy trình uốn dây bass thủ công – tất cả tạo nên âm sắc đặc trưng: trong trẻo, mạnh mẽ nhưng vẫn thấm đẫm sự ấm áp Vienna.
Kết quả là gì?
Đó là một cây đàn không chỉ dành cho Chopin hay Mozart, mà còn có thể đưa ta đến Liszt, Rachmaninov, thậm chí jazz hay âm nhạc đương đại. Từ những phòng hòa nhạc lớn đến không gian nhỏ, từ độc tấu đến concerto cùng dàn nhạc – Vienna Concert đều tỏa sáng.
Kết
Khi rời phòng trưng bày Bösendorfer ở Vienna, tôi mang theo trong tim mình dư âm khó tả. Đúng là bạn không thể mang cả văn hóa Vienna về nhà, nhưng với một cây Bösendorfer Vienna Concert, bạn có thể mang về một phần tinh túy của nó – thứ âm thanh tròn đầy, quyến rũ, vĩnh viễn in dấu trong ký ức người nghe.