Dây đàn là linh hồn của bất kỳ cây đàn bass điện nào, tác động trực tiếp đến âm sắc và trải nghiệm chơi của người chơi. Nếu bạn từng đắn đo trong vô số lựa chọn dây đàn bass có mặt trên thị trường, đừng lo lắng! Thông qua bài blog này sẽ giúp bạn tìm kiếm bộ dây hoàn hảo, phù hợp với cả phong cách âm nhạc và nhạc cụ của bạn.

Trong Bao Lâu Mới Cần Phải Thay Dây Đàn?

Việc xác định thời điểm chính xác để thay dây đàn bass là điều không thể, vì điều này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tần suất chơi đàn và âm thanh mà người chơi mong muốn.

Tần suất thay dây đàn bass phụ thuộc vào hai yếu tố chính: phong cách âm nhạc bạn theo đuổi và tần suất bạn sử dụng nhạc cụ. Đối với những tín đồ của âm nhạc Soul cổ điển, âm thanh trầm ấm, vang vọng từ những cây đàn bass với dây "chết" (dây cũ) có thể là điều vô cùng thu hút. Âm thanh này thiếu đi sự cộng hưởng và âm bội, mang đến một cá tính âm nhạc độc đáo. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng dây đàn quá cũ có thể gây hại cho phím đàn và pickup, dẫn đến những hư hỏng tốn kém hơn nhiều so với việc thay dây mới. 

Nếu bạn chơi rock, pop, jazz, funk hoặc các thể loại nhạc sôi động khác, chắc chắn bạn sẽ cần dây đàn sáng và sống động hơn. Dây đàn "chết" không thể mang lại độ vang, độ rõ và sự phong phú trong âm sắc như dây mới.

Khi thay dây đàn guitar mới, bạn có thể sẽ cảm thấy bất ngờ bởi độ sáng của âm thanh, đặc biệt là khi so sánh với dây cũ. Tuy nhiên, hãy kiên nhẫn bởi độ sáng này sẽ dần giảm đi sau một thời gian sử dụng. Dây mới cũng có xu hướng giãn ra trong giai đoạn đầu, vì vậy hãy chuẩn bị tinh thần chỉnh dây thường xuyên hơn cho đến khi chúng ổn định. Đây là lý do tại sao bạn nên thay dây đàn trước khi tham gia các buổi biểu diễn.

Làm Thế Nào Để Chọn Dây Đàn Bass Phù Hợp

Các yếu tố quan trọng nhất cần cân nhắc khi mua dây đàn bass là:

• Số lượng dây 
• Chiều dài âm giai
• Phong cách chơi nhạc và thể loại nhạc
• Tần suất dùng đàn
•  Âm sắc và chất âm mong muốn

Những yếu tố ảnh hưởng đến các điều trên bao gồm:

• Độ dày dây (cỡ dây) (String Gauge)
• Chất liệu dây đàn
• Kiểu quấn dây
• Loại phủ 

Với hướng dẫn chi tiết này, hy vọng bạn sẽ lựa chọn được bộ dây đàn bass ưng ý, giúp bạn thỏa sức sáng tạo và tận hưởng âm nhạc một cách trọn vẹn nhất!

Chọn Chiều Dài Âm Giai Phù Hợp

Chiều dài âm giai (scale length): là khoảng cách đo từ lược đàn đến các lỗ luồn dây (ferrules) trên đàn bass loại xuyên dây (string-through). Đây là yếu tố quan trọng khi chọn dây đàn, vì chiều dài dây cần tương thích với chiều dài âm giai của đàn bass của bạn. Dây đàn thường được bán theo các kích thước cụ thể để phù hợp với chiều dài âm giai của từng loại đàn bass. Phân loại phổ biến nhất gồm: ngắn (short), trung bình (medium), dài (long) và siêu dài (extra long hoặc super long).

Chiều dài âm giai tiêu chuẩn:

• Hầu hết đàn bass như Fender Precision và Jazz Bass đều có chiều dài âm giai 34 inch - được coi là loại dài (long scale).

• Đàn bass ngắn (short scale) ít phổ biến hơn, ví dụ như model đàn bass "violin" của Hofner với chiều dài 30 inch và đàn bass Gibson EB với chiều dài 30.5 inch.

• Đàn bass 5 dây và 6 dây thường có chiều dài âm giai 35 inch trở lên.

Cách đo chiều dài âm giai:

Kiểm tra trang web của nhà sản xuất đàn bass của bạn hoặc đo trực tiếp khoảng cách giữa khóa đàn và ngựa đàn. Đối với đàn bass có dây luồn qua thân đàn, việc đo chiều dài âm giai phức tạp hơn vì độ dày thân đàn và độ sâu của lỗ luồn dây (ferrules) có thể khác nhau. Do đó, cần đo chính xác dây trầm nhất đã tháo ra khỏi đàn để đảm bảo độ dài dây phù hợp. Cách đo dành cho trường hợp này:

• Đánh dấu điểm tiếp xúc: Với dây vẫn còn trên đàn, hãy đánh dấu điểm tiếp xúc giữa dây và khóa đàn.

• Tháo dây và đo: Tháo dây ra khỏi đàn và đo từ đầu bên trong của phần tròn (ball end) đến điểm đã đánh dấu. (do từ đầu dây đến phần đã đánh dấu)

• Sử dụng số đo: Số đo này chính là chiều dài âm giai cần thiết khi bạn mua dây đàn mới.

Bằng cách đo chiều dài âm giai của đàn hoặc tham khảo thông số kỹ thuật của nhà sản xuất, bạn có thể chọn được bộ dây đàn bass có kích thước phù hợp, đảm bảo âm thanh tốt nhất và trải nghiệm chơi thoải mái nhất.

Bảng quy đổi kích thước dây đàn bass của D'Addario:

• Ngắn (Short): Dưới 32 inch

• Trung bình (Medium): 32 inch đến 34 inch

• Dài (Long): 34 inch đến 36 inch

• Siêu Dài (Super Long): 36 inch đến 38 inch

Lưu ý về việc tự cắt dây đàn: Mặc dù có thể tự cắt dây đàn bass cho vừa với kích thước đàn của bạn, nhưng việc này tiềm ẩn rủi ro khiến lớp quấn (wrap) tách ra khỏi lõi dây (core wire). Ngoài ra, nhiều kỹ thuật viên guitar và tay bass cho rằng việc quấn thừa dây quanh trục lên dây (tuner post) có thể làm giảm âm sắc và gây ra lỗi intonation (âm chuẩn). Thậm chí, dây có thể bị tuột khỏi trục lên dây, dẫn đến tình trạng mất tiếng bất ngờ giữa buổi biểu diễn.

Ưu điểm của dây đàn theo kích thước: Dây đàn dành cho chiều dài âm giai cụ thể thường được thiết kế thon dần về phía đầu, giúp dễ dàng quấn quanh trục lên dây và phần bridge, cải thiện độ sustain (độ ngân vang). Đối với các loại dây có phần lụa quấn ở hai đầu, hãy đảm bảo phần lụa này không chạm vào ngựa đàn hoặc khóa đàn.

Độ Dày Dây Đàn Bass (String Gauge)

Độ dày dây đàn bass (String Gauge) được tính bằng inch. Dây càng dày thì âm produced càng trầm. Nhìn chung, dây dày hơn tạo ra âm sắc phong phú hơn nhưng cũng yêu cầu nhiều lực hơn.

Bộ dây bass 4 dây cỡ trung bình phổ biến nhất thường nằm trong khoảng .045 và .105. Tuy nhiên, có rất nhiều loại dây khác nhau. Dưới đây là một số phân loại độ dày dây phổ biến dựa trên cách gọi của các nhà sản xuất:

Một số nhà sản xuất dây đàn bass sử dụng phương pháp kết hợp các kích thước dây khác nhau để tạo thành bộ dây. Ví dụ, bộ dây 4 dây có dây G và D có độ dày trung bình, trong khi dây A và E lại có độ dày thường thấy của bộ dây nhẹ. Tương tự, một bộ dây 5 dây vốn dĩ nhẹ có thể chứa dây B dày hơn với độ dày .130.

Thay vì bị giới hạn bởi các kích thước dây có sẵn trong bộ, một số tay bass thích mua riêng từng dây với độ dày phù hợp theo sở thích của họ.

Không có công thức đơn giản nào có thể tìm ra loại dây nào phù hợp với bạn nhất. Thử nghiệm là yếu tố then chốt để tìm ra độ dày dây phù hợp. Điểm khởi đầu tốt là sử dụng một bộ dây cỡ trung bình - đây là độ dày thường được lắp sẵn trên đàn bass mới.

Cấu tạo Dây Đàn Bass

Hầu hết dây đàn bass điện đều có cấu tạo gồm lõi dây bằng thép và lớp quấn bên ngoài. Kim loại quấn phổ biến nhất là thép không gỉ (stainless steel) và niken. Loại vật liệu quấn này ảnh hưởng trực điểm đến cả âm sắc và cảm giác chơi dây.

Dưới đây là các loại quấn dây phổ biến nhất:

Roundwound: là loại phổ biến nhất, được làm từ thép không gỉ hoặc niken. Thép không gỉ cho âm thanh sáng hơn, to hơn, phù hợp với kỹ thuật slap và pop. Dây này có kết cấu gồ ghề, theo thời gian có thể gây mòn phím đàn và tạo ra nhiều tiếng ồn từ ngón tay.

Flatwound: phổ biến với những người chơi phong cách nhạc Jazz và Soul old-school. Loại dây này có lõi bằng thép được quấn bằng dây dẹt, tạo cảm giác mượt mà và âm sắc trầm ấm, tròn trịa hơn so với dây quấn tròn. Dây quấn dẹt từng là loại dây đàn bass duy nhất cho đến những năm 1960 khi dây quấn tròn xuất hiện và được ưa chuộng hơn. Tuy nhiên, dây quấn dẹt vẫn tiếp tục được sử dụng bởi những người chơi nhạc Jazz, Country và Blues. Chúng cũng thường được dùng trên đàn bass không phím vì lớp quấn mịn màng giúp giảm thiểu tối đa vấn đề mòn mặt cần đàn.

GHS (Flatwound)

Groundwound: dây quấn nửa tròn (half round) được sản xuất tương tự như dây quấn tròn, nhưng bề mặt được mài hoặc ép để tạo thành một mặt phẳng. Điều này giúp giảm thiểu tiếng ồn từ ngón tay và phím đàn bị mòn, đồng thời vẫn giữ được độ sáng gần như roundwound.

Tapewound: ít phổ biến nhất, loại dây này có lớp nylon quấn quanh lõi dây kim loại. Bên cạnh cảm giác chạm phím mềm mại, tapewound mang đến âm sắc tối và ấm, gần giống với contrabass (đàn trầm). Dây quấn nylon thường có màu đen.

Taperwound: Không nên nhầm lẫn với tapewound, taperwound có sẵn với tất cả các kiểu quấn như đã đề cập ở trên. Taperwound được quấn thon dần hoặc đột ngột ở phần ngựa đàn để lõi dây tiếp xúc trực tiếp với ngựa đàn nhằm cải thiện độ ngân vang. Điều quan trọng đặc biệt là taperwound tương ứng với chiều dài âm giai của đàn để phần quấn thon của dây nằm đúng vị trí tương ứng với ngựa đàn.

Chất Liệu Dây Đàn Bass 

Chất liệu kim loại của dây đàn cũng ảnh hưởng đến cảm giác, âm sắc và độ bền của dây. Dưới đây là đặc điểm của các chất liệu phổ biến nhất:

• Thép mạ Niken: Đây có lẽ là loại dây phổ biến nhất, chúng cho cảm giác thoải mái khi chơi và âm sắc sáng. Thích hợp cho nhiều phong cách nhạc bass khác nhau.

• Niken nguyên chất: Ít hút nam châm hơn dây thép, tạo âm sắc ấm áp, hoài cổ. gợi nhớ đến âm bass của nhạc Pop, Rock và Country những năm 50 và đầu những năm 60.

• Thép không gỉ: Âm sắc rất sáng và chống ăn mòn tốt. Phổ biến với người chơi Rock, Jazz và Metal.

• Thép mạ Đồng: Giữ được độ sáng của thép, lớp phủ đồng mỏng tạo ra âm thanh phong phú.

• Dây đàn phủ Polymer: Nhiều nhà sản xuất sử dụng lớp phủ tổng hợp để kéo dài tuổi thọ dây bằng cách chống ăn mòn. Độ ảnh hưởng của lớp phủ đến âm sắc có thể khác nhau giữa các hãng sản xuất.

• Dây đàn bass phủ màu: Một số loại dây đàn có lớp phủ màu. Lớp phủ này không chỉ tăng tính thẩm mỹ cho cây đàn bass của bạn mà còn có tác dụng kéo dài tuổi thọ dây và giúp dây đàn chơi mượt mà hơn.