Khi nói đến lịch sử nhạc jazz, saxophone đóng vai trò quan trọng trong nhiều phong cách và chuyển động phổ biến nhất.
Nhưng nếu tìm hiểu sâu hơn một chút, bạn sẽ thấy rằng có một nhà sản xuất cụ thể – Selmer – chịu trách nhiệm cung cấp cho nhiều người chơi nhạc cụ giỏi nhất loại nhạc cụ mà họ lựa chọn.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về lịch sử của kèn saxophone Selmer và vai trò của chúng trong sự phát triển của nhạc jazz…
Được thành lập vào năm 1885, Henri Selmer Paris có lịch sử lâu đời trong việc sản xuất các nhạc cụ hơi và kèn đồng chất lượng, nhưng có lẽ đóng góp quan trọng nhất của hãng cho thế giới nhạc jazz là những chiếc kèn saxophone Selmer huyền thoại.
Danh sách các nghệ sĩ nhạc jazz ưa chuộng saxophone Selmer trong nhiều năm qua khá đầy đủ.
Từ những nghệ sĩ vĩ đại đầu tiên như Sonny Rollins và John Coltrane đến những ngôi sao hiện đại như Branford Marsalis và Michael Brecker, sẽ gần như không thể nêu tên một danh sách những album nhạc jazz hay nhất mà không bắt gặp một loạt những chiếc kèn này.
Tất nhiên, trong cộng đồng chơi saxophone, Selmer Mark VI chính là chén thánh đối với hầu hết người chơi.
Được sản xuất chỉ trong vòng 20 năm từ giữa những năm 50 đến giữa những năm 70, album này trùng với một trong những giai đoạn phát triển màu mỡ nhất trong lịch sử nhạc jazz (hard bop, cool jazz, avant garde, modal…)
Nhưng bất chấp điều đó, Selmer đã chứng minh được chất lượng của mình với những chiếc kèn saxophone tuyệt vời khác trước và sau thời kỳ hoàng kim của ngành sản xuất kèn saxophone MKVI.
Chúng tôi đã xếp Selmer ở vị trí số 1 trong danh sách các thương hiệu saxophone tốt nhất thế giới nhưng trong bài viết này, chúng tôi sẽ đi sâu vào chi tiết hơn.
Chúng ta sẽ nói về một số loại saxophone Selmer nổi tiếng nhất – từ Modele 22 đầu tiên vào năm 1922 cho đến Reference 54 & Reference 36 được đánh giá cao hiện nay – và xem xét một số nhạc sĩ chính và album chính có sự góp mặt của họ.
Nếu bạn là người sành saxophone và có thêm thông tin mà bạn nghĩ chúng tôi nên đưa vào, hãy thoải mái sử dụng phần bình luận ở cuối bài viết.
Modele 22 – sự ra đời của Selmer Saxophones
Trong khi Henri Selmer Paris đã tạo dựng được danh tiếng là nhà sản xuất kèn gỗ từ cuối thế kỷ 19, và thậm chí còn sản xuất kèn saxophone theo bản thiết kế cổ điển của Adolphe Sax, thì hãng này mới thực sự tạo được dấu ấn đáng kể đầu tiên trong thế giới kèn saxophone vào năm 1922 khi cho ra mắt Selmer Modele 22.
Henri và Maurice Lefevre đã dành 2 năm trước đó để phát triển phương pháp sản xuất và chế tạo dụng cụ tại một nhà máy mới ở thị trấn Mantes của Pháp và đến năm 1922, loại kèn saxophone mới đã được đưa ra thị trường.
Theo Selmer, “kỹ thuật mới này đã đơn giản hóa quá trình sản xuất, loại bỏ các vấn đề về mối hàn và cho phép tiêu chuẩn hóa sản xuất tốt hơn”.
Mặc dù phím kèn và thiết kế còn kém xa so với các mẫu sau này - và việc lên dây thường khó kiểm soát - Modele 22 vẫn đặt nền móng và báo hiệu thành công trong tương lai của Selmer với tư cách là nhà sản xuất ra những chiếc saxophone tốt nhất thế giới và giúp chúng trở nên khác biệt so với các đối thủ đến từ Mỹ vào thời điểm đó.
Trong khi thể loại nhạc jazz vẫn còn trong giai đoạn sơ khai khi Modele 22 ra mắt, phiên bản C Melody (được sản xuất cùng với các loại kèn saxophone khác sau thành công của phiên bản alto) đã trở nên phổ biến với các nghệ sĩ nhạc jazz thời bấy giờ.
Đáng chú ý nhất là nhạc sĩ kiêm trưởng nhóm nhạc người Mỹ Frankie Trumbauer đã làm cho loại kèn saxophone này trở nên nổi tiếng và có lẽ nhờ đó mà nghệ sĩ vĩ đại Coleman Hawkins cũng bắt đầu chơi kèn saxophone C Melody.
Super “Cigar Cutter” & Super Sax của thập niên 1930
Năm 1929, khi danh tiếng quốc tế mới nổi với tư cách là nhà sản xuất saxophone, Selmer đã mua công ty Adolphe Sax & Co, trao cho công ty này quyền sở hữu độc quyền đối với di sản sản xuất nhạc cụ này.
Trong thời gian này, công ty đã tung ra dòng sản phẩm Selmer Super Sax, được phân phối trên nhiều mẫu khác nhau. Có lẽ nổi tiếng nhất là Cigar Cutter. Được người Mỹ đặt tên theo thiết kế phím octave của nó, sản phẩm này cũng bao gồm một số nâng cấp thiết kế và cải tiến khác trên các mẫu trước đó.
Nói về các nghệ sĩ nhạc jazz đương thời, Zoot Sims được cho là đã chơi nhạc của Cigar Cutter, cũng như Coleman Hawkins trong một số bản thu âm trước đó của ông.
Tất nhiên, lịch sử của kèn saxophone cổ điển không dừng lại ở đó; ví dụ, video này cho thấy nghệ sĩ saxophone hiện đại Chris Potter đang thử dụng cụ cắt xì gà SSS
Selmer (Super) Balanced Action
Nếu bạn muốn xác định thời điểm ra đời của loại kèn saxophone 'hiện đại' mà chúng ta biết ngày nay, thì có lẽ là vào giữa/cuối những năm 1930, khi kèn saxophone Balanced Action của Selmer ra mắt.
Theo công ty, nguồn gốc của tên gọi Balanced Action xuất phát từ cách sắp xếp phím đàn cân bằng và phân bổ trọng lượng. “Nguyên mẫu cơ bản của kèn saxophone hiện đại và phần lớn những thay đổi được tích hợp vào nó vẫn được giữ nguyên cho đến ngày nay. Các phím đàn được thiết kế lại hoàn toàn. Các phím B và Bb thấp được chuyển sang bên phải của chuông, giúp việc sắp xếp phím đàn dễ dàng hơn.”
Nhìn chung, chiếc kèn mới dễ sử dụng hơn; nhẹ hơn, nhanh hơn và thoải mái hơn – tất cả những điều này giúp người chơi có thể biểu diễn với kỹ thuật mở rộng và linh hoạt hơn.
Trong khi Balanced Action đặt nền móng, Super Action (hay còn gọi là Super 'Balanced' Action) – ra mắt vào năm 1948 – đã cải tiến mọi thứ hơn nữa.
Đặc biệt, việc cải thiện lỗ khoan đã cải thiện ngữ điệu và âm thanh tổng thể.
Ben Webster đã nhanh chóng nâng cấp lên Selmer Balanced Action khi chúng xuất hiện trên thị trường và như chúng tôi đã mô tả trong bài viết về kèn, ống ngậm và lưỡi gà của những nghệ sĩ saxophone vĩ đại, John Coltrane đã từng chơi Selmer Super Balanced Action vào giai đoạn đầu sự nghiệp của mình.
Những nghệ sĩ chơi saxophone jazz hiện đại như Joshua Redman, Mark Turner và Seamus Blake cũng là người hâm mộ loại nhạc cụ này, Redman cho biết:
“Nó có gì đó dễ bị tổn thương hơn, sâu sắc hơn một chút và phạm vi uốn cong rộng hơn. Mark VI có âm thanh tập trung và mạnh mẽ hơn một chút, nhưng có thể không mở rộng bằng.”
Selmer Mark VI – Huyền Thoại Saxophone
Nếu bạn biết bất cứ điều gì về Selmer, bạn chắc chắn đã nghe nói đến Mark VI. Ra mắt vào năm 1954, kèn saxophone Selmer Mark VI đã đi vào truyền thuyết như là loại kèn saxophone tốt nhất từng được sản xuất.
Nếu Balanced Action trong những năm trước mở đường cho thiết kế saxophone hiện đại thì MK VI đã cải tiến nhiều tính năng và kết hợp nó với âm thanh kỳ diệu đó.
Kèn Saxophone Selmer trị giá 40.000 đô la
Được đặt tên như vậy vì đây là mẫu thứ 6 kể từ mẫu Modele 22 ban đầu, đặc biệt là những chiếc kèn được săn đón từ thời đại này (chúng đã ngừng sản xuất chỉ sau 20 năm) có thể có giá lên tới hàng triệu đô.
Trả lời phỏng vấn với Pitchfork, chủ một cửa hàng saxophone ở New York, Roberto Romeo cho biết ông hiếm khi bán một cây kèn tenor Mark VI với giá dưới 8.000 đô la (kèn alto có thể rẻ hơn) – và đã từng bán một cây kèn chưa từng được chơi với giá 40.000 đô la!
Người ta ước tính Selmer đã sản xuất từ 150.000 đến 200.000 khẩu Mark VI, phần lớn trong số đó được cho là vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.
Tại sao Selmer Mark VI là tốt nhất?
Đây là một câu hỏi hay nhưng lại không có câu trả lời đơn giản!
Tất nhiên, vào thời điểm đó, những tiến bộ về mặt kỹ thuật đã khiến nhiều nhạc sĩ nhạc jazz không cần phải suy nghĩ. Nhưng ngay cả khi các phương pháp sản xuất hiện đại đã phát triển, nó vẫn giữ được vị thế huyền thoại này.
Đôi khi các ngôi sao thẳng hàng và kết quả thực tế còn hơn cả sự kết hợp của một vài tiến bộ kỹ thuật. Hỗn hợp hợp kim đồng thau (một bí mật được Selmer bảo vệ chặt chẽ), những người thực sự làm việc trong nhà máy, các vật liệu có sẵn tại thời điểm đó.
Nhưng một số người cũng cho rằng thời điểm cũng có tác động nhất định.
Mark VI được sản xuất và sử dụng trong thời kỳ hoàng kim của nhạc jazz vào những năm 1950 và 1960. Rất nhiều album nhạc jazz hay nhất đã được thu âm trong giai đoạn này và do đó, Mark VI, được chơi trong rất nhiều album nhạc jazz, cũng đã được ghi vào lịch sử nhạc jazz.
Nếu phần độc tấu của John Coltrane, Wayne Shorter và Sonny Rollins chiếm phần lớn trong quá trình học nhạc jazz của bạn, tại sao bạn lại không nắm bắt cơ hội chơi cùng kiểu kèn saxophone mà họ đã chơi?!
Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về chủ đề cụ thể đó, bạn nên tìm hiểu thêm về số sê-ri của kèn saxophone Selmer.
Ai chơi saxophone Selmer Mark VI?
Vâng, danh sách này khá đầy đủ, nếu bạn nhìn vào những nghệ sĩ saxophone tenor vĩ đại từ giữa những năm 1950 trở đi!
John Coltrane là một trong số nhiều người chơi đã chuyển từ Selmer Super “Balanced” Action sang Mark VI ngay khi chúng xuất hiện trên thị trường.
Sonny Rollins dường như đã mua cây kèn Mark VI của mình từ một cửa hàng saxophone ở New York vào những năm 1970 và đã chơi nó kể từ đó.
Và, theo chính Selmer, “một loại alto sản xuất giới hạn có nốt La trầm cũng xuất hiện dưới nhãn hiệu “Mark VI”, có những người hâm mộ như Ornette Coleman.”
Gần đây hơn, nghệ sĩ saxophone nổi tiếng Michael Brecker đã nâng cấp lên Mark VI vào giữa sự nghiệp của mình và ngày nay, hơn 40 năm sau khi những chiếc Mark VI cuối cùng được sản xuất, có những nghệ sĩ hiện đại như Kamasi Washington là người ủng hộ mạnh mẽ cho Mark VI.
Selmer Siêu Hành Động 80
Vào đầu những năm 1980, Selmer đã cho ra mắt chiếc kèn saxophone Super Action 80 đầu tiên trong số 3 chiếc (Series I, Series II và vào những năm 1990 là Series III)
Thiết bị này ra mắt sau mẫu Mark VII ít được ưa chuộng hơn và có mục đích kết hợp những phát triển công nghệ từ thử nghiệm đó với tính công thái học và cảm giác của Mark VI.
Vẫn được sản xuất cho đến ngày nay, đây là lựa chọn phổ biến của nhiều người chơi kèn saxophone muốn kết hợp lịch sử của kèn saxophone Selmer trong nhạc jazz với loại kèn hiện đại và dễ bảo trì hơn.
Trong khi mẫu này có sẵn ở mọi kích cỡ saxophone thông dụng (nguyên mẫu đầu tiên thực chất là kèn baritone), thì phiên bản kèn alto mới được ca ngợi và sử dụng nhiều nhất.
Trên thực tế, theo Selmer, đây “chắc chắn là loại kèn saxophone alto chuyên nghiệp phổ biến nhất thế giới ”.
Tất nhiên, là một chiếc saxophone ra mắt vào những năm 1980, nó không sở hữu danh sách những huyền thoại nhạc jazz giống như các mẫu trước đó, nhưng thực tế có rất nhiều nghệ sĩ vĩ đại hiện đại chơi trên chiếc kèn này, bao gồm nghệ sĩ saxophone jazz người Mozambique Moreira Chonguiça (“một trong những nghệ sĩ biểu diễn nhạc jazz sáng tạo và độc đáo nhất đến từ Châu Phi”).
Selmer tham khảo 54 & tham khảo 36
Năm 2000, Selmer công bố ra mắt 2 mẫu saxophone mới lấy cảm hứng từ hai trong số những chiếc kèn cổ điển tuyệt vời nhất của họ.
Đúng như tên gọi, Selmer Reference 54 là loại kèn saxophone hiện đại lấy cảm hứng từ kèn Mark VI nguyên bản năm 1954, trong khi Selmer Reference 36 gợi nhớ đến Balanced Action của những năm 1930.
Huyền thoại về hai cây saxophone đó (đặc biệt là MKVI) vẫn không hề suy giảm trong những năm kể từ khi ngừng sản xuất, vì vậy, có vẻ hợp lý khi Selmer cố gắng tái hiện một phần sự kỳ diệu đó bằng một cách tiếp cận hiện đại hơn (và có lẽ là thân thiện hơn với giai điệu)!
Giống như MKVI gốc, Reference 54 có âm thanh đầy đủ, phong phú và mượt mà về mặt công thái học. Nó thậm chí còn trải qua quá trình oxy hóa để mang lại vẻ cổ điển.
Theo bài đánh giá của Tom Christensen cho tạp chí Jazztimes, nó "nặng hơn đáng kể so với Mark VI. Điều này có thể là do phần phím rộng hơn trên chiếc kèn mới bao gồm các thanh hỗ trợ bổ sung cho các thanh dài hơn và kim loại dày hơn cho các phím. Các phím trên thân kèn và thìa cho ngón út trên cả hai bàn tay có cảm giác rất giống với Mark VI của tôi."
Tương tự như vậy, Reference 36 lấy các yếu tố từ phiên bản 80 năm tuổi và truyền vào đó sự chính xác và hành động mà sản xuất thế kỷ 21 cho phép.
Phản ứng đối với những chiếc kèn này phần lớn là tích cực và mặc dù vẫn luôn có những nghệ sĩ saxophone muốn có 'The Real McCoy' từ những năm trước, nhưng nhiều người khác đã áp dụng những loại kèn lai hiện đại này.
Những nghệ sĩ hiện đại ủng hộ loại kèn này cho Selmer bao gồm Jean Toussaint (người bắt đầu với Art Blakey và nhóm Jazz messengers vào những năm 80) và Chico Freeman và chúng tôi đã giới thiệu mẫu kèn này trong danh sách những chiếc kèn saxophone hay nhất dành cho nhạc jazz.
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về các loại saxophone hãy đến với trang web của Tân Nhạc Cụ, ở đây chúng tôi có đủ các loại kèn saxophone hay các nhạc cụ khác nữa.
