Thoạt nhìn, kèn saxophone có vẻ khá phức tạp.
Ngoài khối lượng phím, phím lòng bàn tay, lò xo và thanh, đây còn là một nhạc cụ gồm nhiều bộ phận, cần được lắp ráp lại với nhau một cách chính xác.
Trên thực tế, một chiếc kèn saxophone được tạo thành từ hơn 600 bộ phận khác nhau!
Tuy nhiên, khi bạn đã quen thì cũng không đến nỗi tệ - hệ thống ngón tay thực sự rất giống với các thành viên khác của họ nhạc cụ hơi - như sáo, sáo tiêu và kèn clarinet - và bạn sẽ sớm học được cách kết hợp chúng lại với nhau.
Tùy thuộc vào nơi bạn mua kèn saxophone mới, hầu hết các bộ phận thiết yếu của nhạc cụ đều phải nằm trong hộp và sẵn sàng sử dụng ngay từ đầu.
Tuy nhiên, bạn có thể cần phải mua hoặc nâng cấp một số bộ phận, đặc biệt nếu bạn mua nhạc cụ đã qua sử dụng.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ xem xét tất cả các bộ phận khác nhau của kèn saxophone - cả lớn và nhỏ - để giúp bạn hiểu sâu hơn về loại nhạc cụ tuyệt vời này.
Thân Kèn
Thân kèn là bộ phận lớn nhất và nặng nhất của kèn saxophone.
Mặc dù saxophone được làm bằng đồng thau, nhưng nó là thành viên của họ kèn gỗ. Đó là vì hệ thống ngón bấm và cách tạo ra âm thanh tương tự như clarinet, bassoon và flute, chứ không phải các nhạc cụ họ đồng thau như trumpet và trombone.
Một trong những đặc điểm chính của kèn saxophone là hình dạng hình nón của thân kèn (có nghĩa là hình nón: rộng dần từ trên xuống dưới).
Điều này cho phép saxophone tạo ra âm thanh biểu cảm như tiếng kèn với chất lượng không khác gì giọng nói của con người.
Thân gồm có ba phần.
1) Ống
Đây là nơi có hầu hết các phím của kèn saxophone.
Các ngón tay ở bàn tay trái điều khiển các phím ở nửa trên của ống, trong khi các ngón tay ở bàn tay phải điều khiển các phím ở nửa dưới. Kèn saxophone có 25 lỗ âm: các lỗ này được che phủ bởi các miếng đệm da bên dưới các phím khi các ngón tay nhấn phím xuống.
Các nốt nhạc hoặc cao độ khác nhau được tạo ra bằng cách kết hợp các lỗ âm khác nhau được che phủ. Hầu hết các phím đàn được hoàn thiện bằng xà cừ tại điểm ngón tay tiếp xúc với chúng.
2) Phần vòng cung
Tiếp theo là phần cong hình chữ U của kèn saxophone tại điểm thấp nhất của nhạc cụ khi cầm thẳng đứng.
Tuy nhiên, điều đáng nói là không phải tất cả các loại saxophone đều có đặc điểm này.
Kèn saxophone alto, tenor, baritone và bass đều có thân cong, nhưng kèn saxophone soprano và sopranino (thường) có thân thẳng, vì vậy không có phần vòng cung.
3) Cái chuông
Chiếc cung cong cho phép chiếc chuông hướng lên trên.
Chuông là phần loe ra của ống, phần rộng nhất của nhạc cụ, nằm ở cuối kèn saxophone.
Có một số phím ở phía bên phải của chuông gọi là phím chuông, dùng để điều khiển những nốt thấp nhất của kèn saxophone.
Tay trái điều khiển một số 'phím lòng bàn tay', được sử dụng ở quãng cao nhất của kèn saxophone, trong khi có một số 'phím bên' được điều khiển bằng tay phải về phía dưới của ống.
“Phím thìa” là các phím phẳng nằm ở phía bên trái của thân đàn. Chúng được điều khiển bằng ngón út bên trái và được sử dụng để chơi Sol thăng, Đô thăng, Si thấp và Si giáng thấp.
Ở mặt sau của thân đàn, bạn sẽ thấy một vòng kim loại nhỏ, dây đeo cổ của bạn sẽ được kẹp vào đó. Bên dưới là chỗ để ngón tay cái, một miếng kim loại hoặc nhựa cong nhỏ nơi ngón tay cái bên tay phải của bạn sẽ giúp đỡ nhạc cụ.
Thân kèn saxophone thường được phủ một lớp sơn mài acrylic trong suốt hoặc có màu, mặc dù một số mẫu hiện nay có lớp sơn không sơn mài để tạo vẻ cổ điển.
Cần đàn Saxophone
Cổ kèn, hay còn gọi là phần cong, là một đoạn ống cong được cắm vào phần trên của thân kèn saxophone.
Một lần nữa, những chiếc saxophone nhỏ nhất – soprano và sopranino – là ngoại lệ ở đây vì chúng thường không có cần đàn có thể tháo rời.
Tất cả các loại saxophone khác đều có cần đàn trong hộp và thường được làm từ cùng chất liệu và sơn mài với thân kèn.
Thỉnh thoảng, mọi người mua một cần đàn riêng để có một chiếc kèn saxophone và một chiếc kèn cong không phù hợp – điều này có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể về màu sắc âm thanh của nhạc cụ – nhưng điều này tương đối hiếm khi xảy ra.
Cơ chế quãng tám cao của kèn saxophone nằm ở đây – đó là phím ở phía trên của cần đàn, được kết nối với một miếng kim loại mỏng bao quanh phần dưới của cần đàn.
Phần còn lại, mỏng hơn ở cổ được quấn bằng một miếng nút chai, nơi đặt ống ngậm.
Độ sâu của miệng ngậm khi ấn vào nút bần sẽ làm thay đổi một chút cao độ của nhạc cụ, do đó có thể điều chỉnh độ sâu này để đảm bảo kèn saxophone được lên dây đúng.
Nếu ống ngậm được đẩy xa hơn vào nút bần, ống sẽ bị rút ngắn hiệu quả, do đó âm vực sẽ cao hơn một chút hoặc sắc nét hơn. Nếu ống ngậm được để lại về phía cuối cổ, ống sẽ được làm dài hơn hiệu quả, làm cho âm vực thấp hơn hoặc phẳng hơn.
Miệng kèn Saxophone
Người chơi saxophone thổi vào ống ngậm để tạo ra âm thanh. Khi nhạc cụ được lắp ráp xong, nó được đẩy vào đầu cần đàn được bọc bằng nút bần.
Phần ngậm của kèn saxophone thường được làm từ ebonit, một loại cao su cứng.
Đôi khi chúng cũng được làm bằng kim loại hoặc đôi khi là bằng vật liệu khác như gỗ.
Đối với một vật dụng nhỏ như vậy, ống ngậm có thể có tác động lớn đến âm thanh của kèn saxophone và việc nâng cấp ống ngậm đi kèm với một chiếc saxophone mới – đặc biệt là với các mẫu dành cho học sinh – có thể mang lại tác động rất lớn.
Có những ống ngậm được thiết kế để tạo ra âm thanh tối hơn, thường được sử dụng trong nhạc cổ điển hoặc một số thể loại nhạc jazz nhóm nhỏ, trong khi những ống ngậm khác lại tạo ra âm thanh sáng hơn, phù hợp hơn với nhạc funk, soul hoặc nhạc big band.
Những loại khác được coi là loại kèn đa năng – loại kèn có kiểu dáng “trắng như vải” có thể sử dụng trong mọi phong cách hoặc hoàn cảnh.
Có hàng trăm lựa chọn ngoài kia nên bạn nên dành thời gian tìm hiểu.
Sự khác biệt về chất lượng âm thanh thường đến từ "độ mở đầu" của ống ngậm, tức là kích thước khoảng hở giữa đầu ống ngậm và lưỡi gà, và các yếu tố bên trong như "vách ngăn" (phần nghiêng của mái ống ngậm) và kích thước của khoang (phần rỗng bên trong của ống ngậm).
Cũng cần lưu ý rằng nếu bạn mua một chiếc saxophone cũ, rất có thể nó sẽ không có kèm theo ống ngậm, vì vậy bạn sẽ phải tự mua ống ngậm.
Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về chủ đề kèn thổi (và đặc biệt là loại kèn tốt nhất để chơi nhạc jazz), bạn có thể tìm hướng dẫn của chúng tôi về chủ đề này tại đây.
Lưỡi gà kèn saxophone
Giống như kèn clarinet, kèn saxophone là nhạc cụ có một lưỡi gà (không giống như kèn ô-boa và kèn bassoon là nhạc cụ có 'lưỡi gà đôi').
Khi người chơi thổi vào ống thổi, lưỡi gà gắn vào ống thổi sẽ rung lên để tạo ra âm thanh.
Theo truyền thống, cây sậy được làm từ cây mía, một loại cây có thân rỗng, sau đó được cắt thành từng đoạn nhỏ.
Mặt sau phẳng của lưỡi gà được đặt vào mặt dưới phẳng của ống ngậm. Lưỡi gà có đầu dày hơn, thuôn dần về phía đầu mỏng, được bo tròn để phù hợp với hình dạng của cạnh ống ngậm.
Đầu lưỡi gà khá mỏng manh và dễ bị sứt mẻ, vì vậy điều quan trọng là phải xử lý thật cẩn thận.
Trên thực tế, cách tốt nhất là cầm lưỡi gà ở phần gót dày hơn và tránh chạm tay vào đầu lưỡi gà nếu có thể.
Lưỡi gà là một bộ phận của nhạc cụ cần được thay thế thường xuyên. Một lưỡi gà có thể tồn tại trong vài tuần trước khi chất lượng và âm thanh của nó bắt đầu giảm, tùy thuộc vào mức độ chơi.
Có nhiều loại sậy với nhiều "độ bền" khác nhau, tức là độ dày của sậy.
Một cây sậy dày hơn hoặc "cứng hơn" - ví dụ như 3,5 hoặc 4 - sẽ có lực cản lớn hơn một cây sậy mỏng hơn hoặc "mềm hơn", chẳng hạn như 2 hoặc 1,5, mà hầu hết những người mới chơi saxophone có thể bắt đầu.
Phong cách âm nhạc và độ rộng của đầu ngậm cũng có tác động đến độ bền và kiểu lưỡi gà phù hợp nhất.
Hiện nay cũng có sẵn loại sậy tổng hợp.
Mặc dù những loại kèn này có thể mang lại tính nhất quán và giá trị hơn khi có thể chơi được trong thời gian dài hơn, nhưng hầu hết người chơi chuyên nghiệp vẫn thích chất lượng âm thanh của kèn sậy truyền thống hơn.
Dây buộc
Dây buộc kèn saxophone là thiết bị giữ cạnh phẳng của lưỡi gà với mặt dưới phẳng (còn gọi là "bàn") của ống ngậm.
Thông thường nó có một hoặc hai con vít có thể siết chặt hoặc nới lỏng khi cần thiết.
Dây buộc thường được làm bằng kim loại – thường là đồng thau, có thể được phủ lớp sơn mài vàng hoặc bạc – nhưng cũng có thể được làm bằng vải hoặc thậm chí là gỗ.
Hãy theo dõi Tân Nhạc Cụ để hiểu rõ hơn về các bộ phận của saxophone, hay cũng có thể là các nhạc cụ khác. Chúng tôi sẽ luôn cập nhật các bài viết để cung cấp cho bạn các kiến thức về âm nhạc.
